नमस्कार, अदरणिय पाठक बन्धु स्वागत छ तपाईंलाई यो मेरो ब्यातिगत ब्लगमा। यहाँ मेरा कबिता, गजल, मुक्तक, कथा, समसामयिक बिषयमा लेखिएका लेखहरु छन। यहाँ राखिएका रचनाहरुका सम्बन्धमा सम्पूर्ण अधिकार म स्वयममै निहित रहनेछ। अनुमती बिना यहाँ राखिएका कुनै सामाग्री कपी पेस्ट गर्न सक्त मनाही छ। संपर्कका लागि माध्यमहरु: ईमेल- niraulanirakshar@gmail.com , मोबाइल नम्बर: 9843584348 मेरो ब्लगमा आउनु भएकोमा यहाँलाई हार्दिक धन्यवाद छ !!

Tuesday, June 16, 2015


                     गजल

टुङ्गिएको छैन अझै खोज जिन्दगिको ॥
कहिले पो सकिन्छ यो सोध जिन्दगीको ॥

कहाँ -कहाँ पुग्नु थियो, बाटोमै अल्झिएँ
जसोतसो पन्छाउँदै छु अवरोध जिन्दगीको ॥

यस्सै ख्याल ठट्टामै बित्यो आधा उमेर मेरो 
आखिर किन भएन मलाई बोध जिन्दगिको ॥

लुट्नेहरू यहीँ लुटिरहेछन् जिन्दगीको मजा 
मेरै थाप्लो माथि किन बोझ जिन्दगिको ॥

यता छोप्दा उता उदाङ्गो, उता छोप्दा यता 
मिलाउनै जानिनँ मैले पोज जिन्दगीको ॥

- शंकर निरौला 'निरक्षर'
          काठमाडौं ।
- niraulanirakshar@gmail.com 
      

"तैंले चै कती मलामी कमाएको छस् त शंकर ?"

२०७२/०३ / ०३  
धुम्बाराही, काठमाडौं, नेपाल ।  
समय: १२:o९ रातको    


जिबन बहुमुल्य छ, र सङ्सङै छ क्षणिक पनि । कुन बेला कहाँ कुन कारणले यो जिबन सकिने हो कसैलाई थाहा छैन । बाटोमा हिन्दा -हिन्दै मलाई कुनै गाडिले हान्दिन सक्ला । अहिले नै पनि म कुनै कारणबश भत्र्याक - भत्र्याक गर्दै यहिं सकिन सक्छु । स्कूटरमा दिनभरी कता -कता कुदिरहनु पर्छ - मैले । प्रत्यक क्षण अलिकती एक बित्ता जतिको फरकले बाचिरहेको हुन्छु- म । म मात्रै हैन सबैको जिबनको क्षणिकता उही हो । यो जिबन सकिन कारण नै चाहिन्छ भन्ने पनि रहेन । हिन्दा -हिन्दै म फ्याट ढल्न सक्छु । या पानी खादा खाँदै पानी सर्केर पनि मर्न सक्ने सम्भावना छ । यहाँ यसो भनिरहनुको तात्पर्यके हो भने  जिबन छोटो छ, यो कस्तो चै रैछ  भनी बुझ्न खोज्दा खोज्दै सकीइहाल्ने ।

         जन्मिएर हुर्किएर यत्तिको लाठे भईेयो । तिघ्रे भइयो । तर आजका दिनसम्मा पनि यि हातहरुले मेरा बा आमा का लागि कै कै कै पनि गर्न सकिइएको छैन । मलाई सधैं यही कुरो ले घोच्छ, घोचिरहन्छ । आफ्ना माता पिताका लागि  कै गर्न सकुँ । अनी सकिएछ भने यो गाउ ठाउँ, समाजका लागि कै गरुँ । मान्छे का सबै रहर चाहना इक्षा आकान्क्षा पुरा हुन्छन भन्ने कुनै ग्यारेन्टी छैन र ग्यारेन्टी हुँदैन पनि । तर  अरु कै गर्न नसके पनि मैले मेरा बा आमाका लागि कै न केही गर्नु नै पर्छ । तिनै त हुन जस्को सहारामा यत्ती रमाइलो संसार देख्न, भोग्न पाइेको छ । मैले पाएँ ।
            मलाई संसार देखाउने उनै मेरा बा आमाका लागि मैले कै गरेकै हुनु पर्छ । नत्र त यो जुनी  ब्यर्थै गएको हुनेछ मेरा लागी । मेरा बा आमा खुशी हुने त्यस्तो कुनै काम गर्न सकुँ । र जुन दिन मैले तिन्का मुहार हासो देख्ने छु त्यो पनि केबल अनी केबल मेरै कारणले हो, त्यस पछी भने मलाई यो जिबन प्रती कुनै गुनासो हुने छैन । हासी हासी मर्न तैयार हुनेछु म ।

              युबा-कबी मोतिराम भट्ट केबल ३० बर्ष बाँचे । त्यती तिस बर्षमा उनले मोतिराम भट्ट को हो र उसले केके सम्म गर्न सक्छ भनेर प्रमाणीत गरेर गए । मात्र ३० बर्षमा । उनको पोल्टामा त्यो तिस बर्ष रैछ । तर मलाई घरी घरी लाग्छ मलाई त त्यती बर्ष पनि छैन कि ? कस्लाई के था ! मोतिरामले तिस बर्षमा त्यत्राो  गरेर गए,   २२ बर्षको हुँदैछु म  (सर्टिफिकेटका आधारमा)  आजैको दिनमा । तर म भने आजसम्म बाटो पहिल्याउन नसकेर यता उता, यो उ भन्दै बसिरहेछु ।  होला साना तिना उपलब्धी हात लागे होलान-मलाई तर त्यस्ता उपलब्धिले जिबनको हिसाबमा खासै महत्व राख्न सक्दैनन । त्यहा त ठुला कामको ,खास कामको ,महान कामको हिसाब राखिन्छ, हुन्छ ।
       
         मान्छेले बाचुन्जेल गर्ने यावत कामको गुह्य अर्थ भनेको मलामी बढी पार्ने मात्र हो । आफु मर्दा धेरै भन्दा धेरै मलामिको लस्कर लागोस, सप्पै सप्पैले चाहने भनेकै यही हो । मान्छेले जती ठुला र महान काम गर्दै जान्छ त्यती उस्का मलामिको लस्करमा सन्ख्या थपिदै जाने हो । कुन मान्छे कती महत्वको रैछ भनेर बुझ्नकै लागि म धेरै पटक पशुपती आर्य घाट डुलेको छु ।  अनी सोच्छु - "म पनि भरे भोली मर्दा मेरा मलामी को सन्ख्या कती होला ?"
           मान्छेको मुल्याङ्कन गर्ने पनि मेरो आफ्नै तरिका छ् । मान्छेलाई हेर्ने तरिका पनि मेरो आफ्नै खाल्को छ । बाटोमा हिन्दै गर्दा म सोच्छु - "यो मान्छे मर्दा यस्का मलामी कत्तिको सन्ख्या मा होलान ?  १०/१५,  ५०/ ६०,  १००/२०० या २/ ४ हजार या लाख/ लाखौं  ?" अनी फेरी आँफैलाई प्रश्न गर्छु- "तैंले चै कती मलामी कमाएको छस् त शंकर ?"   त्यसैले मैले जिबन मा अरु कै गर्न नसके पनि मलामी कमाउन सक्नु छ् । जती सक्दो धेरै ।











Wednesday, June 3, 2015

भूकम्पको राजनिती

भूकम्पको राजनिती 

देश यत्तिबेला राष्ट्रिय शोकमा डुबेको छ । बैसाख १२ गतेको सनिबार गएको महा-भुकम्प्ले क्षण भरमै हजारौको ज्यान लीनुका साथै लाखौँ नेपालीलाई सुकुम्बासी बनायो । यहि बिपत्तिबाट प्रभाबितको उद्दारका लागि बिभिन्न देशका उद्धार टोलि लगायत नेपाल सरकारका नेपाली सेना , नेपाल प्रहरी , शसस्त्र प्रहरी अहोरात्र खटिएका छन् । त्यसरि उद्दारका लागि खटिएकाहरू आफु नै भुकम्पबाट पिडित छन । कयौँका आफ्ना परिबार पुरिएर ज्यान गुमाएका छन भने कतिका घर सखाप भएको छ । यसरि आफै शोकमा डुबेको स्थितिमा पनि "अरू अरूलाई बचाउनुपर्छ ,देशका  लागि खट्नु पर्छ, यस्तो आपत बिपतमा हामीले नगरे कसले गर्छ ? "भन्ने उदार मन बोकेर उद्दारमा लागेका ति तमाम आर्मि ,पुलीस र नेपाली सेनालाई सलाम छ । आफ्नो सेवा प्रतिको उहाँहरूको समर्पणप्रति हामी सबै नतमस्तक छौँ,अनि हुनु पनि पर्छ । जे होस सरकार्को इज्जत यिनै सेना,प्रहरी र स्शस्त्र समुहले धानिदिए भन्दा हुन्छ्, नत्र त सरकार कुन दुलोमा छ भन्ने सम्म पनि थाहा नपाउने अवस्था रहने थियो । बिपद ब्यबस्थापनको मुख्य जिम्मेवारी बोकेको गृह मन्त्रालय र सरकार प्रमुखको भूमिका कम्जोर र अब्यबस्थित देखिएको छ ।

               उदारका लागी आएका बिदेशी टोलिहरुलाई एक हप्ता भन्दा बढी बस्न नमिल्ने निती भएकाले ति टोलिहरुलाई फर्काउन लागिएको छ । भूकम्प गएको दशौ दिनभएको छ । सन्चार माध्यममा अझै पनि पिडित ले राहन नपाएको भन्ने आशयका खबर सुनिराखिएको छ तर   दशौ दिन बित्दै गरेको यो सन्दर्भमा बजारमा थुप्रै टिकाटिप्पणी हुन थालेका छन । को र कस्ले के कती राहत दिए, कसले  कसले दिएनन । कसले राहतको बहानामा आफ्नो स्वार्थ अनुकुल काम गर्ने प्रायत्न गरे लगातका कुराहरु सामजिक सन्जाल मा ओइरो लागेका छन । तर्क बितर्क र बहसको बिसय बनेका छन्, यहाँ त्यस्तै मुद्दाहरु उठान गर्ने सानो प्रयास गरिदैछ । 
                              भारतमा प्राकृतिक प्रकोपमा सघाउने 'National Disaster Relief Force' हुँदाहुँदै किन भारतिय सीमा सुरक्षा बल नेपाल आयो ? सरकारलाई थाहै छैन । कुनै पनि देशको सैन्य वा अर्धसैन्य बल सार्बभौमसत्ता सम्पन्न मुलुकमा आग्रह बिना आउन सक्दैनन् भने नेपालमा कसरि आए ? यिनलाई भारत सरकारको आग्रहमा आउने अनुमति दिइएको थियो र जनतालाई सुचना गरिएको थिएन या भारतले जबर्जस्ती नेपाल पठाएको थियो ? उहिले नब्बे सालको भुकम्पमा जुद्ध शमशेरले त बिपदसँग जुध्न गरेका कामकारबाही पारदर्शी थियो भने यो सरकारले आखिर किन त्यसो गर्न सकेन ?
                      चीन सरकारले बिकट पहाडी भेगमा ठूला हेलीकप्टर जान नसक्ने ठाउँमा राहत प्रथान गर्न साना हेलीकप्टर दिन्छु भन्दा सरकारले शुरूमा पर्दैन भन्यो । र, भुकम्प गएको चौबीस घण्टाभित्र कोदारी राजमार्ग खुलाईदिन्छु भन्दा पनि अग्रसर हुन दिइएन । त्यत्तिमात्र हैन, सरकारका प्रबत्ता तथा सुचना एबं संचार मन्त्रीबाट कुनै पनि सहयोग सरकार मार्फत् मात्र दिनु भन्ने उर्दि भयो ।सरकार आफुसँग साधन स्रोत पनि छैन, छिमेकीले दिन्छु भन्दा पनि मान्दैन ।
जुद्ध शमशेरले भताभुङ्ग भएका घरबास पुर्ननिर्माण गरी जनताले चाडोभन्दा चाडो टाउको लुकाउन पाउन् भनी चार भञ्ज्याङभित्र र पहाड मधेसको जङ्गल समेत खोलिदिन भनेका थिए ।तर अहिले सुगम स्थानमा पनि सामान्य त्रिपाल, खानेकुरा तथा औषधि पु-याउन सकेको छैन ।
                  राहत बितरण कार्यमा सरकार निकम्मा देखिएको छ । भुकम्प जानासाथ नगरपलीका, वडा, गाबिसहरूमा त्याहाँका सचिबसँग समन्वय गरी कुन स्थानमा केकति क्षति भयो भन्ने जानकारी लिनु पर्थ्यो । तर बर्तमान सरकारले त्यसो गर्न सकेन, बिपद सुचनाको अभावमा सहायता सामाग्री र जनशत्तीको आवश्यत्ताबारे निर्क्यौल गर्न सकिने कुरै आएन । फलस्वरूप केकस्तो अन्तराष्ट्रिय सहयोग माग गर्ने भन्ने कुरो निर्णय गर्न सकेन ।
                        अर्को तर्फ थुप्रै बिदेशी मुलुकबाट उद्दार टोली आए पनि ति आगन्तुक उद्दार टोलीहरूको कुशल निर्देशन गर्नमा पनि चुकेके छ- सरकार । जसले गर्दा ति उद्दार टोलीले अपरिचित मुलुकमा आ आफ्नै पाराले काम गर्नु पर्ने भयो । तिनलाई पनि असहज भो -काम गर्न । यस्तो अब्यबस्थित र खुकुलो निति अख्तियार गरिएकै कारण उद्दारको हवाला दिदै आएको यौटा समुहका हेलिकप्टरहरू भने चिनको सिमाना -सीमाना शैर गरेको खबर सुनियो । 'उद्दार' कम 'गद्दार' ज्यादा गर्दै आफ्नो (कु) नियत देखाउन पनि पछि परेन -त्यो ।
                देशमा आपत्बिपत परेका बेलामा सरकार प्रमुख, मन्त्री लगायत सरकारी प्रतीनिधिहरुले सर्बसाधारणलाई आड भरोसा दिन सक्नु पर्थ्यो । । जस्ले जनातामा "हाम्रो सरकारले हामीलाई हेर्ने छ " भन्ने आशा पलाउदछ । तर  हाम्रो सन्दर्भमा यसो हुन सकेन । देशमा महाभुकम्प गएको पाच दिन पछी मात्रै सरकार प्रमुखलाई प्रभाबित क्षेत्रमा जाने फुर्सद मिल्यो । राजधानी मै भएका पिडितलाई त पाच दिन सम्म पनि त्रीपाल लगायतका राहत सामाग्री उपलब्धा गराउन नसकेको भन्दै प्रधानमन्त्री माथी ढुङगा बबर्षाउन थालेको खबर पनि सुनिए । यस्ले सरकार प्रतिको आम- जनमानसमा कुन हदको आक्रोश रहेछ भन्ने अनुमान लगाउन सकिन्छ । 
                         तेसै गरी राजनितिक नेताहरुले पनि यस्तो बिपदका बेला महत्वपुर्ण भूमिका खेल्न सक्थे । तीनले भूकम्प पिडितको घाउमा मलम लगाउन सक्थे तर त्यतो काम कुनै पनि नेताले  गरेको थाहा पाइएन । सामाजिक सन्जालामा नेताहरुका बारेमा अति नै आलोचनात्मक टिप्पणी हुन थाले पछी भने  भूकम्प गएको  एक हप्ता भैसक्दा दुइ चार नेताहरु यता- उता निरिक्षिणमा निस्किइएको देखिइयो । यो देशमा हरेक राजनितिक दलका भात्री सँगठन छन, तीनलाई सुरुको दिन्देखी नै परिचालन गर्न सक्नु पर्थ्यो तर देशमा भएका यत्तिका राजनितिक दलहरुमा   कुनैले पनि सो युवा सक्तिको  परिचालन गरेनेन । जनातामा नेताहरु प्रती बिस्वास गुम्दै गएको यो सन्दर्भमा नेताहरुले पुन्: बिस्वास कमाउने गतिलो अवसर गुमाए । हो, कुनै ठुलो काम  गर्न सकिने अवस्था थिएन, छैन होला तर  तर "हामी तपाईंको साथमा छौ ,आत्तीनु " पर्दैन भनेर आड भरोशा त दिन सकिन्थ्यो नि !  घरबास, परिवार गुमाएका पिडितहरुमा त्यतिले मात्र पनि केहि राहत हुन सक्थ्यो -मनोबैज्ञानिक रुपमा ।
           
                देशमा यत्ती ठुलो बिपत्ती परेको छ । त्यसैले देश बिदेशबाट सहयोग गर्नेको लर्को लागेको छ । धनाढ्य ब्यापारिले मात्रै हैन तराइका ति गरीब  मजदुरहरुले पनि आफुसँग भएको धान, गहु लगायतका अन्न मुठ्ठी दान गर्दै  त्यस्लाई बेची लाखौ रुपैया सरकारलाई बुझाइरहेका छन । तर बिडाम्बना !  राजनितिक दलका नेताहरुले भने महाभूकम्प गएको आज दश दिन  भैसक्दा पनि कोही कसैले पिडित लाई राहत स्वरुप रकम  दिइएको सुनिएको छैन । यौटा युवा साम्सद्ले भने आफ्नो बर्ष भरिको कमाइ दिने घोसणा गरेका छन , यि नै एक जना अपवाद देखिए । 

                        देश बिदेश बाट राहतको ओइरो लागेको छ तर अझै सम्म पनि पिडित हरु यौटा त्रीपाल पनि नपाएको गुनासो गरिरहेका छन । सरकारले जनशत्ति ब्यबस्थापन चुस्त दुरुस्त र systematic, समन्वयात्मक हुन सकेको भए भूकम्प पिडितले यत्ती धेरै दुख पाउदैन थिए जती आज पाइरहेका छन । प्रभाबकारी भूमिका खेल्न सकेको भए अझै सयौँ पिडितहरूको जिबितै उद्दार गर्न सकिन्थ्यो कि ! भन्ने खड्को सर्बसाधारणको मनमा सदा रहिरहने भयो । 
                       यि र यस्ता कमि- कमजोरीका कारण भुकम्प पिडितले सकसमाथि सकस मात्र पाए । गरिब राष्ट्रका नागरिक हुनुको नियति रहेछ  । या यसो भनौँ - 'भिजन' नभएका राष्ट्र प्रमुख हुनुको दुर्भाग्य । अब हेर्दै जाऊ सरकारसङ्ग उपलब्ध राहत सामाग्री के कसरी बितरण गरिनेछ्, कत्तिको प्रभाबकारी ढङ्गको हुनेछ।  बितरण प्रणाली कत्तिको चुस्त दुरुस्त हुनेछ आदी जस्ता कुराले पनि कोइराला सरकारको  केहि इज्जत बचाउन सक्ला । हेरौ, आगे के हुन्छ ! 

- शंकर निरौला 'निरक्षर'

काठमाडौँ,

नियतिको खेल देखेर


छक्क पर्छु म नियतिको खेल देखेर । ।
गतिहिन यो मुलुकको रेल देखेर । ।

दैव त ढुङ्गो रैछ, त्यसैले पग्लिएन
हाम्रा आखाबाट बग्ने भेल देखेर । ।

अब त दु:ख हैन, खुशीदेखी तर्सिन्छौ हामि
जस्तो तर्सिन्छ यौटा चोर जेल देखेर । ।

सतिकै श्राप लागेको भन्छन भन्नेहरू
यस्ता यस्ता परिदृश्य अचेल देखेर । ।

                                       -शंकर निरौला 'निरक्षर'

....


...


..


..


..








...


..


..

...


..


...


...


..