जब जब देश दुख्छ
मरे मरे भन्दै
आफ्नो अस्तित्व गुमाएर
चुपचाप मौन बसि
अश्रुधारा आसु झार्छ
तब म ?
केबल दर्शक बनी हेर्न बिबश छु ।
म आफुले आफैलाई
हानिरहेछु प्रश्नका बाणहरूले-
के यो 'म' मै हँ ?
या कुनै लास ?
जसले कुनै प्रतिक्रिया जनाउदैन
बस् लाचार लडिरहन्छ
आफ्नो उपस्थिति जनाएर
शोकको माहौल बनाइरहन्छ ।
निर्माण प्रकृया: ३+२,३+२,३+३ ( जम्मा १६ अक्षर )
पुरानो याद सम्झना भयो मन रुन्छ बेस्सरी
बुझाए चित्त पोखेर भाव लेखेर यसरी ।
यत्ता म सोच्छु कै गर्छु भनी मनमा कहेर
ए हवा लैजा यी मेरा बोली लौ झट्टै बहेर ॥
ती मेरि आमा झारेर आँसु सदैब रुदि हुन्
तस्बिर यौटा छोडेको थिएँ त्यही पो छुदी हुन् ।
फलाम बने ती मेरा बाबा रातोदिन चलेका
यो दैब पनि निठुरी किन उनैलाई छलेका ॥
सम्झौता हेर जिन्दगी भरी कसरी गरेका
नबोली केही आसुका खोला हासेरै तरेका ।
सम्झौता यौटा गर्नुछ सधै त्रीयुगा तरेर
हिम्मत अझै हारेका छैनन् संघर्ष गरेर ॥
जिउनु यौटा उत्साह हुन्छ यो कस्तो जीवन
काडाका बीच फक्रेछ फुल कम्जोर नभन ।
ती हाड छाला थाकेकी कतै मलाई कुरेर
उज्यालो दिन्छ पग्लेर मैन आफैमा जलेर ॥
भिजेका होलान् नयन तिम्रा आसुले छपक्कै
दु:खमा पनि मुहार तिम्रो बल्या'छ धपक्कै ।
बित्दैछ तिम्रा गरेरै काम चालीस दशक
सक्दिनँ हेर्न रुन्छ यो मन घोच्दछ चसक्क ॥
चाहान्छु यस्तो कविता लेख्न हृदय पग्लिने
सुनेर शब्द त्यो शिर तिम्रो शानले अग्लिने ॥
- निरक्षर
..............
१.
हात्तिको देश
म एउटा कमिलो
जीवन खोज्छु ।
२.
जीवन यात्रा
पुग्नु छ धेरै टाढा
लङ्गडो छु म ।
३.
जुलेली रात
पुर्णिमाको शितल
जल्दै छ मन ।
४.
जीवन कथा
यत्तिकै सक्किने भो
शुरु नभई ।
५.
भत्केको घर
महलका सपना
यो भोको पेट ।
६.
हात्तिको दात
चपाउने एउटा
देखिने अर्को ।
....
हिड्न गाह्रो छ गाह्रो (मन्दाक्रान्त छन्द )
सूत्र - SSS SII III SSI SSI SS
यात्रा कस्तो कठिन छ अहो यो उकालै उकालो
दायाँबायाँ वरिपरि हरे खोच पाखो भिरालो ॥
पन्छाएरै म त गइरहुँ, जिन्दगीको तगारो
सोचेजस्तो सहज छ कहाँ हिड्न गाह्रो छ गाह्रो ॥१॥
लागेँ आजै म पनि अब लौ, लौ नरोके मलाई
भेटौला लौ शिखर तलमा सम्झना दाजुभाइ ॥
गर्छौं गर्छौं भनिभनि कनै जिन्दगी यो सकिन्छ
सुक्यो खोलो जब समयको अर्थ के हो बुझिन्छ ॥२॥
हिड्ने हिड्यो उहीँ बखतमा पाइला त्यो चलाई
आजै मात्रै किन र कसरी बोध भो यो मलाई ॥
धक्का अाँधी सब खपिकनै खोज्न जादैछु चारो
सोचेजस्तो सहज छ कहाँ हिड्न गाह्रो छ गाह्रो ॥३॥
हातै बाधी बसिरहनुले भाग्य बन्दैन हेर
आऊआऊ मसित अहिलै, लौ नहोस है अबेर ॥
आजै थाले अलिअलि त यो हेर बाटो कटिन्छ
प्रेमी जोजो छ परिश्रमको भाग्यले दिन्छ दिन्छ ॥४॥
रित्तै आए पनि जगतमा देबकोटा र मोती
छर्दै गए झिलिमिली अहो, क्या सुनौलो छ ज्योति
हिड्दै जादा पथिक पथमा हुन्छ कस्तो हतारो
सोचेजस्तो सहज छ कहाँ, हिड्न गाह्रो छ गाह्रो ॥५॥
- शंकर निरौला 'निरक्षर'
....................
देश खाइरहेछन्
चोक्टा-चोक्टा लुछेर यो देश खाइरहेछन् ॥
मान्छेकै भेषमा उ: हेर, गिद्दहरू आइरहेछन् ॥
ए हजुर, गिद्दले पनि मासु मात्र खान्छ होइन ?
यहाँ त देशको एक-एक हड्डी चपाइरहेछन् ॥
आखिर के रहेछ रहश्य बुझ्नै सकिनँ मैले
घर जलाएर उनीहरू किन मुस्कुराइरहेछन् ॥
खुसी-हाँसो, उत्साह- उमङ्ग क्षणिक हुन् हाम्रा
दु:ख कष्ट अनि अभावचाहिँ स्थायी रहेछन् ॥
महाशय, हामी पनि अलिअलि बुझ्दै छाैँ- राजनीति
कोको नुन छर्किदै छन्, कोको मलम लगाइरहेछन् ॥
- शंकर निरौला 'निरक्षर'
फत्तेपुर, सप्तरी ।
गजल
टुङ्गिएको छैन अझै खोज जिन्दगिको ॥
कहिले पो सकिन्छ यो सोध जिन्दगीको ॥
कहाँ -कहाँ पुग्नु थियो, बाटोमै अल्झिएँ
जसोतसो पन्छाउँदै छु अवरोध जिन्दगीको ॥
यस्सै ख्याल ठट्टामै बित्यो आधा उमेर मेरो
आखिर किन भएन मलाई बोध जिन्दगिको ॥
लुट्नेहरू यहीँ लुटिरहेछन् जिन्दगीको मजा
मेरै थाप्लो माथि किन बोझ जिन्दगिको ॥
यता छोप्दा उता उदाङ्गो, उता छोप्दा यता
मिलाउनै जानिनँ मैले पोज जिन्दगीको ॥
- शंकर निरौला 'निरक्षर'
काठमाडौं ।
- niraulanirakshar@gmail.com
